Waarom zou je je motor willen schoonmaken? Als alles het goed doet, is het absoluut niet nodig om je motor uit elkaar te halen en neem je alleen maar een onnodig risico.
Maar als de motor langzaam draait terwijl je toch het voetpedaal helemaal in drukt, dan kan oud verdroogd smeer op de assen het tempo van draaien vertragen.
Ik ga de foto's laten zien van gisteravond, toen ik speciaal voor deze tutorial een motor uit elkaar haalde.
Misschien vind je het leuk om dat eens te zien. Misschien wil je het zelf gaan doen en heb je er iets aan. Let op: ik ben niet verantwoordelijk voor wat jij met je motor doet! Dus schat zelf in of je dit ook kan!
Dit heb ik gebruikt. Een schroevendraaier van 4mm en een nog iets kleinere. De grote schroevendraaier op de foto heb je nodig om de motor los te halen van de machine.
(Haal de motor altijd los van de machine en de electradraden ook. Je manouvreert veel als je de onderdelen schoonmaakt en dan zou een electradraad kunnen breken.)
Verder een tangetje, een gum, wattenstokjes, tissues, motorvet en eventueel wasbezine (kerosine).
Je ziet wat teksten staan op de doek die ik als onderlegger heb. Daar staat de informatie over de lengte van de bedrading als die vervangen moet worden en een stroomschema voor de Singer. Featherweight. Vind ik handig voor als ik bezig ben!
Deze motor is een beetje apart. Het was ooit een 110V motor, maar omgezet (converted) naar 230V. Dat is wat we in Nederland gebruiken.
Draai eerst het dopje los waaronder een spiraalveer zit met een koolborsteltje.
Haal het veertje rustig omhoog. Het koolborsteltje zit eraan vast. De onderkant van het koolborsteltje heeft een holle kant. Die holling past precies op de de commulator. De koolborstels en de commulator zorgen ervoor dat de stroom vanuit het stopcontact wordt omgezet in een steeds veranderend magnetisch veld, waardoor de rotor in het midden van de motor gaat draaien.
Aan de andere kant van de machine zit ook zo'n dekseltje. Draai dat ook los en verwijder het koolborsteltje. Die koolborsteltjes slijten, maar pas als ze bijna weg zijn hoef je ze te vervangen. Heb ik nog nooit hoeven doen! Ik denk dat ze heel lang mee kunnen of je moet jarenlang dag en nacht naaien op je Featherweight.
Nu ga je het knopje verwijderen waar de riem omheen draait als de naaimachine naait. Het Engelse woord ervoor is Pully. Er zit een klein schroefje aan de zijkant.
Als het schroefje helemaal verwijderd is, kan je het knopje van de as afhalen.
De schaaldelen van de buitenkant van de motor zitten met twee lange schroeven vast.
De eerste is makkelijk te vinden. De tweede zit soms verstopt onder een klein afdekdopje. Wip dat omhoog. Hier zat ooit de groene electradraad die naar de condensator onder de Featherweight ging.
Zit daar nog een stukje groen draad, trek het met een soort stekkertje uit het gaatje. Dat kan weg. Het zwarte dopje plaats je later weer netjes terug.
Hieronder zie je het kleine zwarte dopje. Nu kan ook de tweede schroef eruit, draai hem helemaal los!
Lukt het niet zo makkelijk om hem uit de machine te krijgen, maak dan gebruik van de zwaartekracht en laat de schroef uit het gat vallen.
Nu kan je de twee schaaldelen rustig van elkaar lostrekken. Doe dat voorzichtig! De kant waar de electradraden uitsteken kan helemaal los, met het andere deel moet je even oppassen.
Met een beetje beleid haal je de electradraden door het gleufje van dit schaaldeel.
Als het deel van de behuizing niet makkelijk loskomt, kan je op de as drukken.
Nu kan ook het middelste deel van de motor eruit. Trek voorzichtig aan de as van de rotor.
Op de assen of aan de binnenkant van de schaaldelen zitten aan iedere kant twee ringetjes, vaak vastgeplakt door oud vet. Haal ze los en maak ze voorzichtig schoon. Het andere schaaldeel bevat veel electradraden en windingen. Doe daar heel voorzichtig mee! Laat het zitten en veeg alleen de losse koolstof weg van het schaaldeel.
Maak ook de gaten in de schaaldelen waar de as doorheen steekt goed schoon, desnoods met wasbenzine. Verwijder al het oude vet en stof van de koolborstels.
Zie je in dit gaatje voor de as dat donkere vlekje? Daar zit een staafje van vilt. Als je de vetpotjes vult, loopt de Singer Lubricant via die viltjes naae de as om slijtage te voorkomen. De witte Singer Featherweights hebben dit niet, dus maak er een groot probleem van. Eén keer per jaar vul je de vetpotjes, ik laat bij een workshop altijd even een tubetje rondgaan.
Als het vet in de vetpotjes hard is, kan je met wasbenzine dat oplossen en verwijderen. Hier heb ik wel het oude vet weggehaald met een klein schroevendraaiertje.
De koolborsteltjes draaien om de commutator. Doordat de electra aan de veertjes van de koolborstels zit, wordt een magnetisch veld opgebouwd en daardoor gaat de rotor in de motor draaien. Dus de assen die aan de rotor zitten gaan draaien en aan de as zit dat zwarte knopje geschroefd waar de riem omheen zit. Dan gaat de riem draaien en de riem laat weer het vliegwiel draaien. Het vliegwiel zet uiteindelijk bovenin je machine de naald in beweging en onderin de machine de transporteur waardoor je lapjes zich verplaatsen. Maar zover zijn we nog niet...
De koperen delen van de commulator waar de koolborsteltjes langs schuren, zijn vast vies geworden en geven zwart af. Maak dit rondom voorzichtig schoon met een gum. Een gum is voor potlood en dat is hetzelfde als waar de koolborsteltjes van zijn gemaakt!
Je hoeft verder niets meer aan de rotor schoon te maken, alleen de assen en de commulator.
Is alles schoon en glanzend? Zet de ringetjes weer terug op de assen. Zet de rotor weer in het grote schaaldeel van de motor, voorzichtig tussen alle windingen.
Friemel de electradraden door het gat van het schaaldeel waar de riem straks tegenaan komt.
Doe een heel klein beetje Singer motorvet in het gat waar de as door gaat, dan glijdt het beter.
Ook aan de andere kant mag een tipje Singer vet.
Druk de delen van de motor weer aan.
Beweeg nu met je vingers de as heen en weer. Dat moet lekker soepel gaan.
Zet de knop er weer op, gaatje boven gaatje.
En draai het schroefje vast.
De twee lange schroeven mogen op hun plaats om de motor dicht te maken. Draai deze schroeven niet al te vast! Dan draait je motor ook niet lekker soepel! Vast is vast, geen kracht zetten!
Op de onderste schroef kan het kleine afsluitdopje.
Vul de vetpotjes met vet.
De koolborsteltjes moeten weer op hun plaats. De holle kant moet aansluiten op het koperwerk dat je met een gummetje hebt schoongemaakt. Zo past het precies op de bolling van de commutator.
Het dekseltje mag er weer op. Draai het met de hand aan! Waarom zou je het zo ontzettend strak willen dichtschroeven? Er komt echt geen motorspook uitklimmen. Dicht is dicht genoeg.
Als je de motor niet (meteen) terugplaatst, draai dan wel de bevestigingsschroef van de motor op zijn plaats. Zo raakt die niet kwijt!
Ik omwikkel altijd de electradraden met isolatietape. Eerst per stuk en dan nog samen. Voor ze op hun plaats in de machine gaan.
Zo werkt dat dus! Resultaat: een schone, snelle motor.
Die ligt te wachten voor het geval dat er een langzame machine binnenkomt, want de machine waar ik deze motor voor wilde gebruiken heeft inmiddels al zijn eigen motor die het weer prima doet.
Kost wel wat tijd allemaal, maar het resultaat maakt dat het het waard is!
